terça-feira, 13 de outubro de 2015

Olandés la’o hosi Dili ba Balibó hodi lembra tinan 40 jornalista sira mate


Ativista olandés Francis Janssen la’o kuaze kilómetru 130 entre kapitál Dili no sidade Balibó, hodi hanoin hikas tinan 40 jornalista australianu sira mate , iha fatin ne’e.

"Mosu ideia ne’e iha tinan ida ona. Ha’u hakark bolu atenaun ba kestaun impunidade iha kazu ne’e, rekorda jornalista sira-nia mate, atake ne’ebé ida ne’e hatán kontra liberdade espresaun no mós selebra independénsia Timor-Leste nian", nia hatete ba Lusa.

"Maibé hakark aproveita mós hodi bolu atensaun ba situasaun falta liberdade iha Papua Osidentál no iha Molucas ne’ebé kontinua okupa hosi Indonézia. Karik ha’u halo nune’e iha ne’ebá eme bele ka’er ha’u tanba la iha liberdade iha  zona hirak ne’e", nia afirma.

Janssen, tinan 47, sai hosi Dili horisehik no ohin besik ona iha lokalidade Maubara nian, iha ne’ebé tenke toba kalan, hein to’o iha Balibó iha loron 16 outubru, loron ne’ebé ema oho jornalista sira.

Gary Cunningham, Malcolm Rennie, Tony Stewart, Brian Peters no Greg Shackleton iha Timor-Leste iha problema asaun susesiva ne’ebé halo hosi partidu principal sira, Fretilin no UDT, no ambiente funu maun-alin, hili hosi Indonézia ba invazaun.

Jornalista na’in lima ne’e mate durante operasaun indonézia iha vila fronteirisa ne’e, iha antesipasaun invazaun totál ba Timor-Leste iha loron 07 dezembru tuir mai.

Jornalista sira hakfodak ho korpu forsa espesiál indonézia nian ne’ebé atravesa fronteira ho Timor-Osidentál, halibur sira iha uma ida, tiru mate sira no sunu sira-nia isin.

Lokál ne’e sai koñesidu tanba iha imajen sira ikus molok sira mate, Greg Shackelton pinta hela bandeira australiana no liafuan "Austrália", iha parede liur no rekorda liafuan ne’e ohin iha uma ne’ebá.

Jornalista sira-nia mate sai no, kontinua sai, hanesan argumentu ba atake polítika australiana durante okupasaun indonézia iha Timor-Leste.

Iha setembru tinan 2000, presaun hasoru asuntu ne’e halo Camberra admite katak governu australianu hatene katak Indonézia sei invade Timor-Leste iha tinan 1975.

Maibé iha momentu ne’ebá, ministru Negósiu Estranjeiru, Alexander Downer, la rekuñese katak iha koñesimentu ba atake iha aldeia fronteirisa Balibó nian iha outubru 1975, iha ne’ebé ema oho jornalista sira.

"Kalu katak ha’u hakarak atu halo justisa maibé ema sira ne’ebé iha tutun la hanoin hanesan ho sira seluk ", tenik Janssen.

Ativista ne’e esplika ba Lusa katak maski hatene katak Indonézia okupa Timor-Leste, nia interese aumenta hafoin masakre Santa Krús, ne’ebé akontese iha loron 12 novembru  1991.

Nia viajen la ‘ós rekorda de’it sira na’in lima iha Balibó maibé mós jornalista sira seluk ne’ebé mate iha Timor-Leste, liu-liu Roger East, ne’ebé mate iha Dili, iha loron 07 dezembru 1975, no Sander Thoenes, ne’ebé mate iha setembru 1999.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: